Czym jest zamrożony bark?

Zamrożony bark czyli inaczej zarostowe zapalenie torebki stawowej to schorzenie powodujące ból i sztywność w stawie barkowym. Najczęściej dotyka ono osób pomiędzy 40 a 60 rokiem życia, w tym częściej kobiet niż mężczyzn i często pojawia się bez wyraźnego powodu. Zdarza się, że występuje po przebytej operacji barku bądź upadku.

Anatomia barku.

Ramię jest stawem kulistym zbudowanym z trzech kości: kości ramienia, łopatki i obojczyka . Głowa kości ramiennej pasuje do płytkiego gniazda w łopatce. Staw otacza silna tkanka łączna, zwana torebką barkową. Aby ułatwić poruszanie się barku, płyn maziowy smaruje torebkę barkową i staw. W zamrożonym barku torebka barkowa gęstnieje, staje się sztywna i napięta. Tworzą się grube pasma tkanki - zwane zrostami. W wielu przypadkach w stawie jest mniej mazi stawowej. Stąd właśnie zamrożony bark charakteryzuje się znacznym bólem i postępującą sztywnością. 

Pomimo tego, że nie wiadomo co wywołuje zamrożony bark wiadomo, że schorzenie to dotyka od 2 do 5% populacji (Wu et al.,2017) i że wyróżnia się jego 3 fazy, których długość może być bardzo zróżnicowana w zależności od osoby:

1. Tzw. faza zamrażania czyli bolesna. Może trwać kilka miesięcy w trakcie których ramię staje się coraz bardziej sztywne i bolesne, zwłaszcza w nocy.
2. Tzw. faza zamrożenia czyli sztywności. W czasie trwania tej fazy ramię pozostaje sztywne, co wiąże się z jego ograniczoną ruchomością i ograniczeniem aktywności fizycznej. Sam ból nieco ustępuje.
3. Tzw. faza rozmrażania. W trakcie tej fazy dolegliwości powoli ustępują i powoli wraca ruchomość stawu sprzed wystąpienia pierwszych objawów schorzenia.

Cały ten proces może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Ostatnie badania okazują, że tylko 59% pacjentów dotkniętych zamrożonym barkiem odzyskuje pełną sprawność w ciągu 4 lat. (Wang et al.,2016)

 

 

Czynniki ryzyka zamrożonego barku.

Pomimo tego, że sam mechanizm wystąpenia zamrożonego barku jest nieznany, można wyróżnić czynniki, które mogą wpłynąć na jego rozwój:

• płeć - kobiety są bardziej narażone na wystąpienie tego schorzenia
• wiek - większość pacjentów jest wieku od 40 do 60 lat
• unieruchomienie - zamrożony bark może rozwinąć się po unieruchomieniu barku na pewien czas z powodu operacji, złamania lub innego urazu. Poruszanie ramionami przez pacjentów wkrótce po urazie lub operacji jest jednym ze zaleceń, które ma uchronić pacjenta przed tym schorzeniem
• cukrzyca - pacjenci z tą chorobą są bardziej narażeni na zamrożony bark i mają zwykle wyższy stopień sztywności barku, który utrzymuje się przez dłuższy niż zwykle czas
• nadczynność lub niedoczynność tarczycy
• choroby układu krążenia

 

Symptomy i diagnoza.

Symptomy zamrożonego barku, na które warto zwracać uwagę to:

• dokuczliwy ból, nad którym ciężko zapanować nawet przy użyciu dostępnych bez recepty środków przeciwbólowych, lodu i fizjoterapii.
• ból, który wpływa na umiejętność zasypiania i który regularnie wybudza ze snu.
• wzrastająca sztywność barku, która ogranicza możliwość podnoszenia ramienia i wykonywanie codziennych czynności takich jak np. ubieranie się. 

Jeśli powyższe symptomy występują zalecana jest wizyta u lekarza w celu diagnozy schorzenia. W trakcie przeprowadzania badania diagnostycznego lekarz wyklucza takie choroby jak choroby zwyrodnieniowa stawów, zapalenie ścięgna, zapalenie kaletki podbarkowej, tendinopatię bicepsa czy tendinopatię zwapienną. W celu wykluczenia patologii barku takich jak np. choroba zwyrodnieniowa stawów barku lekarz może zlecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego.

 

 

Leczenie.

Badania wykazują, że w pierwszej, bolesnej fazie schorzenia pomocna jest fizjoterapia, która obejmuje ćwiczenia z progresywnym rozciąganiem w domu, techniki manualne mobilizujące staw barkowy do pracy a także akupunktura lub plastrowanie. Często okazuje się jednak, że ból jest na tyle silny, że uniemożliwia on rehabilitację. Wtedy zalecane są ostrzykiwania, które pozwalają opanować ból. 

Terapia iniekcjami przynosi największe efekty w sytuacji gdy:

• ból jest na tyle duży, że kilkukrotnie w ciągu nocy wybudza ze snu
• ból nie pozwala na efektywne wypełnianie w ciągu dnia takich czynności i obowiązków jak mycie się, ubieranie się czy np. gotowanie
• ból uniemożliwia uczestnictwo w rehabilitacji

Ostatnie badania wykazały, że w pierwszej fazie schorzenia ostrzykiwanie sterydami jest najbardziej efektywne. (Wang et al.,2016) Obecnie dowody wskazują na to, że wstrzyknięcia wykonywane pod kontrolą aparatu ultrasonograficznego są dokładniejsze w podawaniu leku do stawu barkowego i skuteczniejsze w zmniejszaniu bólu i zwiększaniu funkcji niż zastrzyki punktowe. (Daniels et al.,2018; Aly et al.,2015). Może to być bardzo korzystne zwłaszcza w przypadku łączenia terapii iniekcyjnej z fizjoterapią.

Iniekcją, którą lekarz może zaproponować w leczeniu zarostowego zapalenia torebki stawowej jest iniekcja steroidu pod kontrolą USG (w znieczuleniu miejscowym) - w pierwszej, bolesnej fazie choroby priorytetem jest podanie do stawu barkowego środka znieczulającego i steroidu. Steroid jest bardzo skutecznym lekiem przeciwzapalnym i dzięki wstrzykiwaniu go pod aparatem USG jest wprowadzany bezpośrednio do stawu, co zapewnia maksymalne złagodzenie bólu i stanu zapalnego.

Jeśli występujące objawy nie ustępują lekarz może zaproponować pacjentowi leczenie operacyjne, które zwykle przeprowadzane jest w drugej fazie choroby. Celem zabiegu jest rozciągnięcie usztywnionej torebki stawowej. Najpopularniejsze metody to: 

1. manipulacja w znieczuleniu - podczas tej procedury pacjent jest uśpiony. Lekarz zmusza ramię do ruchu, co powoduje rozciągnięcie lub rozdarcie trebki stawu barkowego i tkanki bliznowatej. Zmniejsza to napięcie i zwiększa zakres ruchu.
2. artroskopia barku - lekarz przecina ciasne części torebki stawowej. Odbywa się to za pomocą narzędzi chirurgicznych wprowadzanych do organizmu przez małe nacięcia wokół ramienia.

W wielu przypadkach manipulacja i artroskopia są przeprowadzane razem po to, by uzyskać maksymalnie dobry efekt. Po zabiegu konieczna jest rehabilitacja. 

 

 

 

 

 

Bibliografia:

1. Aly A.R., Rajasekaran S., Ashworth, N., Ultrasound-guided shoulder girdle injections are more accurate and more effective than landmark-guided injections: a systematic review and meta-analysis. "British journal of sports medicine", 2015, nr 49(16), str.1042-1049, http://dx.doi.org/10.1136/bjsports-2014-093573

2. Daniels E.W., Cole D., Jacobs B., Phillips S.F., 2018. Existing evidence on ultrasound-guided injections in sports medicine. "Orthopaedic journal of sports medicine", 2018, nr 6(2), https://doi.org/10.1177/2325967118756576

3. Wang W., Shi M., Zhou C., Shi Z., Cai X., Lin T., Yan S., Effectiveness of corticosteroid injections in adhesive capsulitis of shoulder: A meta-analysis. "Medicine", 2017, nr 96(28), https://dx.doi.org/10.1097%2FMD.0000000000007529

4. Wu W.T., Chang K.V., Han D.S., Chang C.H., Yang F.S. and Lin C.P., Effectiveness of glenohumeral joint dilatation for treatment of frozen shoulder: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. "Scientific reports", 2017, nr 7(1), str.1-12, https://doi.org/10.1038/s41598-017-10895-w