Czym jest zespół cieśni nadgarstka?

 

Zespół cieśni nadgarstka to bolesne, wyniszczające schorzenie, które w znaczący sposób może wpływać na życie codzienne osoby go doświadczającej. Schorzenie to jest wynikiem nacisku jakiego doświadcza nerw pośrodkowy, który znajduje się w środku nadgarstka. U większości pacjentów zespół cieśni nadgarstka ulega z czasem pogorszeniu, dlatego ważna jest wczesna diagnoza i leczenie. Początkowo, w zależności od przyczyny schorzenia, symptomy można załagodzić chociażby przez noszenie szyny na nadgarstku lub unikaniu konkretnych zachowań i aktywności z użyciem nadgarstka. Jeśli jednak nacisk nie ustępuje, może prowadzić do uszkodzenia nerwu i pogorszenia symptomów. W takiej sytuacji, by zapobiec permanentnym uszkodzeniom lekarz może zalecić operację.

Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie, na które trzy razy częściej zapadają kobiety (narażone są na niego zwłaszcza kobiety, które niedawno rodziły lub są w ciąży) niż mężczyźni. Poza tym jest to powszechna choroba u osób, które pracują manualnie tak jak np. murarze czy budowniczy oraz tych, które pracują przy biurku, przy klawiaturze komputera.

 

Symptomy.

 

• drętwienie, pieczenie i ból, głównie w palcu wskazującym, środkowym i serdecznym
• sporadyczne wrażenia podobne do wstrząsu lub porażenia, które promieniują do kciuka, palca wskazującego, środkowego i połowy serdecznego
• mrowienie i ból, które mogą się przemieszczać w kierunku barku
• słabość i niezdarność dłoni, co utrudnia wykonywanie niektórych drobnych czynności takich jak np. zapinanie guzików
• upuszczanie rzeczy, co jest wynikiem osłabienia, odrętwienia lub utraty propriocepcji (świadomość miejsca, w którym znajduje się dłoń w przestrzeni)
• ból nadgarstków, który wybudza ze snu w czasie nocy

W większość przypadków objawy zespołu cieśni nadgartska pojawiają się stopniowo, bez wystąpienia specjalnego urazu czy kontuzji. Początkowo może być również tak, że symptomy pojawiają się i znikają, by po jakimś czasie pojawić się znowu. Jednakże, wraz ze wzrostem zaawansowania schorzenia, objawy stają się bardziej uciążliwe i trwałe.

 

Anatomia tunelu nadgarstka.

 

Tunel nadgarstka to wąski korytarz w nadgarstku (ok. 2,5 cm szerokości). Jego dno i boki tworzą małe kości zwane kośćmi nadgarstka. Tzw. dach tego tunelu to mocne pasmo tkanki łącznej zwane wiązadłem poprzecznym nadgarstka. Ponieważ wszystkie te granice są bardzo sztywne tunel nadgarstka ma niewielką możliwość rozciągania się i zwiększania swego rozmiaru.

Nerw pośrodkowy jest jednym z głównych nerwów ręki. Powstaje on jako grupa korzeni nerwowych w szyi, które później łączą się tworząc pojedyńczy nerw w ramieniu. Nerw pośrodkowy biegnie w dół ramienia i przedramienia, przechodzi przez tunel nadgarstka i trafia do dłoni. Tutaj zapewnia czucie w kciuku i palcu wskazującym, środkowym i serdecznym. Nerw kontroluje również mięśnie wokół podstawy kciuka.

Dziewięć ścięgien, które zginają palce i kciuk również przechodzi przez tunel nadgarstka. Ścięgna te nazywane są ścięgnami zginaczy.

 

 

Kiedy mamy do czynienia z zespołem cieśni nadgarstka?

 

Zespół cieśni nadgarstka występuje, gdy tunel nadgarstka ulega zwężeniu lub, gdy tkanki otaczające ścięgna zginaczy puchną wywierając tym samym nacisk na nerw pośrodkowy. Zwykle te tkanki, nazywane pochewką ścięgna, smarują ścięgna ułatwiając poruszanie palcami. Kiedy błona maziowa puchnie zajmuje miejsce w ciele nadgarstka i z czasem zatłacza nerwy. Ten nieprawidłowy nacisk na nerw może powodować ból, drętwienie, mrowienie i osłabienie ręki.

 

 

Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka.

 

Większość przypadków występowania tego schorzenia jest wynikiem kombinacji kilku czynników. Badania natomiast pokazują, że bardziej narażone na tą chorobę są kobiety i osoby starsze.

Inne czynniki to:

• dziedziczność - to ważny faktor, ponieważ tunel nadgarstka może być węższy u niektórych osób, mogą w nim też być anatomiczne różnice wpływające na wielkość przestrzeni dla nerwu. Takie cechy mogą być właśnie cechami dziedzicznymi.
• powtarzalność ruchów ręki - powtarzanie tych samych ruchów lub czynności ręki i nadgarstka przez dłuższy czas może podrażnić ścięgna nadgarstka powodując obrzęk, który uciska nerw.
• pozycja dłoni i nadgarstka - wykonywanie czynności wymagających ekstremalnego zgięcia lub wyprostu dłoni i nadgarstka przez dłuższy czas może zwiększyć nacisk na nerw.
• ciąża - zmiany hormonalne zachodzące w ciele kobiety w czasie ciąży mogą doprowadzić do puchnięcia i ucisku na nerw.
• warunki zdrowotne - cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, zaburzenia równowagi tarczycy to schorzenia związane z zespołem cieśni nadgarstka.

 

Diagnoza.

 

Diagnoza zespołu cieśni nadgarstka zostaje wystawiona przez lekarza po przeprowadzeniu badania lekarskiego w czasie którego lekarz zaznajamia się ze stanem zdrowia pacjenta, jego historią medyczną oraz symptomami, z którymi ten zgłosił się na konsultację.

Ponadto lekarz może przeprowadzić inne badania:

• testy elektrofizyczne - pozwolają zmierzyć jak dobrze działa nerw pośrodkowy i pomagają określić czy nacisk w nerwie nie jest zbyt duży. Testy pozwalają również stwierdzić czy u pacjenta istnieje inne schorzenie, takie jak np. neuropatia lub czy nerw uciskany jest w innych miejscach, co również może przyczyniać się do występowania określonych objawów.
• ultradźwięki - wykorzystują fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do tworzenia obrazów kości i tkanek. USG nadgarstka może pomóc ocenić nerw pośrodkowy pod kątem oznak nacisku.
• rentgen - zdjęcia rentgenowskie dają obrazy gęstych struktur takich jak kości. Przy ograniczonym ruchu lub bólu nadgarstka lekarz może zlecić prześwietlenie aby wykluczyć inne przyczyny tych objawów, takie jak np. zapalenie stawów, uraz więzadła lub złamanie.
• rezonans magnetyczny - badanie to zapewnia lepsze obrazy tkanek miękkich ciała i może być zlecone w celu określenia innych przyczyn występujących symptomów lub wyszukania innych nieprawidłowości tkanek, które mogą wpływać na nerw pośrodkowy. Rezonans może również być pomocny w stwierdzeniu czy istnieją problemy z samym nerwem takie jak np. blizny po urazie lub guzie.

 

Leczenie.

 

Ponieważ to schorzenie z czasem staje się coraz bardziej uciążliwe ważne jest, by je zdiagnozować w miarę szybko. Jeśli zespół cieśni nadgartska zostanie zdiagnozowany wcześnie możliwe jest leczenie bezoperacyjne którym może być:

• usztywnienie lub szynowanie - noszenie ortezy lub szyny w nocy zapobiega zginaniu nadgarstka podczas snu, co zmniejsza nacisk na nerw. Pomocne może być również noszenie ortezy lub szyny w ciągu dnia podczas czynności, które nasilają objawy.
• niesteroidowe leki przeciwzapalne 
• zmiany aktywności - jeśli praca lub zajęcia rekreacyjne nasilają symptomy zmiana tych czynności może spowolnić lub zatrzymać postęp choroby. 
• ćwiczenia - niektórzy pacjenci mogą odnieść korzyści z ćwiczeń, które pomagają nerwowi pośrodkowemu swobodniej poruszać się w obrębie tunelu nadgarstka.
• zastrzyki steroidowe pod kontrolą USG - kortykosteroid lub kortyzon jest silnym lekiem przeciwzapalnym, który można wstrzyknąć do tunelu nadgarstka. Kortykosteroid wstrzykuje się obok nerwu w tunelu nadgarstka pod kontrolą USG. Zapewnia to wysoką precyzję, maksymalizując skuteczność. Steroidy są najczęściej stosowaną terapią w leczeniu i zapobieganiu urazom. Zastrzyki łagodzą bolesne objawy zespołu cieśni nadgarstka, ale mogą mieć działanie tylko przejściowe.

Jeśli leczenie bezoperacyjne nie przynosi oczekiwanych rezultatów lekarz ortopeda zaleci leczenie operacyjne. Decyzja o operacji jest podejmowana na podstawie nasilenia objawów - stopnia bólu i drętwienia ręki. Istnieją dwie techniki operacyjne, które mają za zadanie zmniejszyć nacisk na nerw pośrodkowy przecinając więzadło tworzące dach tunelu. Zwiększa to rozmiar tunelu i zmniejsza nacisk na nerw pośrodkowy:

1. Otwarte uwolnienie tunelu nadgarstka - podczas operacji lekarz wykonuje małe nacięcie i ogląda wnętrze dłoni i nadgarstka przez to nacięcie. Podczas zabiegu lekarz rozdziela więzadło poprzeczne nadgarstka (dach kanału nadgarstka). Zwiększa to rozmiar tunelu i zmniejsza nacisk na nerw pośrodkowy. Po operacji więzadło może stopniowo odrosnąć, ale w tunelu nadgarstka będzie więcej miejsca i ucisk na nerw pośrodkowy zostanie złagodzony.
2. Endoskopowe uwolnienie tunelu nadgarstka - lekarz wykonuje jedno lub dwa nacięcia skóry zwane portalami i używa miniaturowej kamery (endoskopu) alby zajrzeć do wnętrz dłoni i nadgarstka. Specjalny nóż służy do rozdzielenia więzadła poprzecznego nadgarstka podobnie jak w przypadku operacji otwartej.

Wyniki obu tych operacji są podobne. U większości pacjentów operacja znacznie złagodzi objawy zespolu cieśni nadgarstka, jednak powrót do zdrowia może być stopniowy i potrwać nawet rok.

 

 

Konsultacja merytoryczna:

Lek. Paweł Zahorski - ortopeda Orto Sport Center